Η γλουτένη είναι μία φυτική πρωτεΐνη που βρίσκεται στο σιτάρι, ενώ παρόμοιες με αυτήν πρωτεΐνες βρίσκονται και σε άλλα δημητριακά, όπως η σίκαλη και το κριθάρι. Δυσανεξία στη γλουτένη ή αλλιώς κοιλιοκάκη, ονομάζεται μια παθολογική κατάσταση κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού αναγνωρίζει την πρωτεΐνη αυτή ως κάτι επικίνδυνο και ξεκινά μία αντίδραση με παραγωγή αντισωμάτων. Η αντίδραση αυτή είναι ιδιαίτερα επιβλαβής για το λεπτό έντερο, το οποίο χάνει ένα σημαντικό μέρος της λειτουργικότητάς του, αφού τελικά αλλοιώνεται η εσωτερική του επιφάνεια (επιθήλιο).
Παρόλα αυτά, οι ασθενείς με κοιλιοκάκη ενδέχεται να μην παρουσιάζουν έντονα συμπτώματα. Τα πιο συχνά είναι η μόνιμη παρουσία διάρροιας, ο κοιλιακός πόνος και η αναιμία λόγω μειωμένης απορρόφησης σιδήρου και φυλλικού οξέος. Στα παιδιά επίσης παρατηρείται καθυστέρηση στη σωματική ανάπτυξη και έμετοι. Σε γενικές γραμμές, η νόσος είναι πιο συχνή σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας και σε πληθυσμούς της λευκής φυλής, με εντονότερη παρουσία στις χώρες της Βορείου Ευρώπης. Επίσης, υπάρχει συσχέτιση της νόσου με άλλες συνοδές καταστάσεις όπως η ερπητοειδής δερματίτιδα, το λέμφωμα του λεπτού εντέρου και παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα.
Η διάγνωση της κοιλιοκάκης γίνεται με ανίχνευση των ειδικών για τη νόσο αντισωμάτων στο αίμα, καθώς και με βιοψία του λεπτού εντέρου, στην οποία και διακρίνονται συγκεκριμένες αλλοιώσεις (ατροφία λαχνών, υπερπλασία κρυπτών). Για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση, οι συγκεκριμένες αλλοιώσεις πρέπει να έχουν αναστραφεί μετά από τη διατροφική θεραπεία.
Φαρμακευτική αντιμετώπιση για τη νόσο δεν υπάρχει. Η θεραπεία είναι καθαρά διατροφική και αποτελείται από εφ’ όρου ζωής αποκλεισμό της γλουτένης από τη δίαιτα. Συγκεκριμένα, δεν καταναλώνονται τρόφιμα που περιέχουν σιτάρι, σίκαλη και κριθάρι, τα οποία αντικαθίστανται από προϊόντα ρυζιού και καλαμποκιού. Επίσης, συστήνεται η αποφυγή της βρώμης, διότι δεν υπάρχουν ακόμη ξεκάθαρα στοιχεία για την επίδρασή της στη νόσο. Για την εξασφάλιση της καλής θρέψης των ασθενών με δυσανεξία στη γλουτένη, καθώς και για την καλύτερη συμμόρφωσή τους στην ειδική διατροφή, χορηγούνται πλέον σε μεγάλη ποικιλία ειδικά ιατρικά τρόφιμα ελεύθερα γλουτένης. Συνήθως τα συμπτώματα υποχωρούν σύντομα, τις πρώτες κιόλας εβδομάδες μετά την έναρξη της διαιτητικής αγωγής.
Τέλος, να τονίσουμε πως η δυσανεξία στη γλουτένη δε σχετίζεται με την παχυσαρκία και δεν διαγιγνώσκεται με τεστ τροφικής δυσανεξίας που υπόσχονται απώλεια βάρους. Άλλωστε, τα τεστ αυτά δεν έχουν καμία επιστημονική αξία και έχουν επισήμως απαγορευτεί από το Υπουργείο Υγείας (δείτε εδώ). Σε περίπτωση που υποπτεύεστε ότι πάσχετε από τη νόσο, να γνωρίζετε πως κατάλληλος για τη διάγνωση και την παρακολούθηση της υγείας των ατόμων με κοιλιοκάκη είναι ο γαστρεντερολόγος, για τη διατροφική θεραπεία ο κλινικός διαιτολόγος, ενώ τα ειδικά τρόφιμα τα προμηθεύεται κανείς από το φαρμακείο με κάλυψη από τους ασφαλιστικούς φορείς.
Πηγές:
Modern Nutrition in Health and Disease, Lippincott Williams & Wilkins, 2006
Θυμηθείτε: όταν αντιμετωπίζετε πρόβλημα υγείας να απευθύνεστε στον ειδικό. Το άρθρο αυτό έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν περιέχει εξατομικευμένες οδηγίες.